Dầu nhớt phân cách các bề mặt chuyển động nên có chức năng làm giảm ma sát và mài mòn, làm mát máy. Dầu nhớt còn bảo vệ các bề mặt kim loại không bị ăn mòn.

Đối với dầu nhớt động cơ, các chất cặn bẩn sinh ra trong quá trình vận hành của động cơ được dầu nhớt tẩy sạch khỏi các bề mặt kim loại và được giữ lơ lững trong dầu để làm sạch động cơ. Dầu nhớt động cơ còn làm kín giữa pít-tông và xi-lanh để giữ áp suất khí cháy trong buồng đốt và chận các khí cháy lọt xuống các-te.